IOBE: Χρειάζονται επιπλέον μέτρα
Αμεση αποκατάσταση της αξιοπιστίας των στατιστικών στοιχείων, κυρίως, όμως, ενίσχυση της αξιοπιστίας της οικονομικής πολιτικής με συγκεκριμένα μέτρα, είναι το ζητούμενο, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, προκειμένου να επανακτηθεί η εμπιστοσύνη των αγορών. Επιπλέον εκτιμά ότι ο Προϋπολογισμός του 2010 αποτελεί ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά δεν αρκεί.
Στην τελευταία του έκθεση για την πορεία της οικονομίας, το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών τονίζει ότι η ραγδαία επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών μετά τα μέσα του 2009 και οι επιδράσεις των διαδοχικών εκλογικών κύκλων, με την προσωρινή αβεβαιότητα που προκαλούν λόγω των εκτιμώμενων αλλαγών πολιτικής, συνθέτουν το περιβάλλον στην ελληνική οικονομία τους τελευταίους μήνες του 2009 και στις αρχές του 2010. Εκτιμά δε ότι η πτώση του εγχώριου προϊόντος θα κλιμακωθεί το τελευταίο τρίμηνο του 2009, εντείνοντας την ύφεση και στο σύνολο του έτους, στην περιοχή του 1,5%. Επίσης, σύμφωνα με το ίδιοι, οι προοπτικές για το 2010 προεξοφλούν τη στιγμή αυτή και νέα μείωση του ΑΕΠ τον επόμενο χρόνο, αν και σημαντικά ηπιότερη της φετινής.
Επείγουσα ανάγκη η ανάκτηση της εμπιστοσύνης
Το ΙΟΒΕ θεωρεί επείγουσα ανάγκη τη βελτίωση της εμπιστοσύνης των διεθνών αγορών.
Ειδικότερα, θα πρέπει όσο το δυνατόν συντομότερα να υπάρξει λεπτομερής εξειδίκευση των μέτρων που θα περιλαμβάνονται στο τετραετές Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης προκειμένου να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι που εξαγγέλθηκαν από τον Πρωθυπουργό (14/12/2009). Τα μέτρα αυτά πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν προτάσεις για εξυγίανση του ασφαλιστικού συστήματος, συγκεκριμένους στόχους για έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις προκειμένου να αντιστραφεί η δυναμική του δημοσίου χρέους, καθώς και μέτρα που αφορούν στον ανταγωνισμό.
Ο Προϋπολογισμός του 2010 πρώτο, αλλά όχι επαρκές βήμα
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, ο στόχος του Προϋπολογισμού για μείωση του ελλείμματος κατά 4 περίπου ποσοστιαίες μονάδες ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι φιλόδοξος, αλλά όχι ανέφικτος. Υπόκειται, ωστόσο, σε μεγάλες αβεβαιότητες, που συνδέονται με την εξειδίκευση και άμεση εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται. Σημειώνει επιπλέον ότι ακόμα και αν επιτευχθεί ο στόχος του Προϋπολογισμού, το πρωτογενές έλλειμμα παραμένει υψηλό (περίπου 4% του ΑΕΠ).
Έτσι, όπως επισημαίνει, η σταθεροποίηση του δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ τα επόμενα δύο έτη απαιτεί σημαντικά έσοδα από αποκρατικοποιήσεις και αξιοποίηση της περιουσίας του δημοσίου που ξεπερνούν το 2% του ΑΕΠ ετησίως.
Μόνη διέξοδος ένα μακροχρόνιο σχέδιο ανάταξης της οικονομίας
Η παρούσα κρίση κατέστησε πλέον σαφές ότι η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε οριακό σημείο και το οξυμένα χρόνια προβλήματα δεν επιδέχονται άλλο ευκαιριακή αντιμετώπιση ή αναβολή, επισημαίνει το ΙΟΒΕ.
Η ελληνική οικονομία, παράλληλα με τα μέτρα άμεσης εφαρμογής, χρειάζεται ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο ανάταξης με συγκεκριμένους στόχους, μέσα πολιτικής και πηγές δυνητικής ανάπτυξης, όπου οι δημοσιονομικοί στόχοι θα συμπλέκονται με τους στόχους προσαρμογής του φθίνοντος σήμερα αναπτυξιακού προτύπου της ελληνικής οικονομίας.
Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να τεθεί σε σοβαρό και στοχευμένο δημόσιο διάλογο, για να εξασφαλισθούν αφενός η μέγιστη δυνατή κοινωνική αποδοχή και αφετέρου η συνέχεια και η συνέπεια σε βάθος χρόνου, ανεξάρτητα από τις κυβερνητικές εναλλαγές.
Η ανάγκη ενός τέτοιου προγράμματος είναι πλέον αδήριτη, καθώς η ελληνική οικονομία έχει εξαντλήσει όλα τα περιθώρια ανάπτυξης που επέτρεπε το υφιστάμενο πρότυπο. Πρέπει τώρα να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι απ’ όλες τις πλευρές αν δεν υπάρξει ριζικός αναπροσανατολισμός σε νέες κατευθύνσεις, οι συνέπειες για το εισόδημα, την απασχόληση και το βιοτικό επίπεδο της χώρας θα είναι αρνητικές και η Ελλάδα μετά από μια περίοδο σύγκλισης με τους μέσους όρους της Ε.Ε. θα βρεθεί σε μια πορεία ταχείας απόκλισης.
Ένα τέτοιο σχέδιο πρέπει να θέσει φιλόδοξους, αλλά επιτεύξιμους στόχους και να τους επιδιώξει με παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις στους κρίσιμους τομείς: Δημοσιονομική προσαρμογή, ασφαλιστική μεταρρύθμιση, αξιοποίηση της περιουσίας του δημοσίου, αποτελεσματικότερη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, βελτίωση των όρων ανταγωνισμού στις αγορές, θεσμικές προσαρμογές στο Κράτος.
Στην παρούσα έκθεση, όπως και σε προηγούμενες εκθέσεις του ΙΟΒΕ, αναφέρονται ενδεικτικά μέτρα άμεσης αλλά και μεσοπρόθεσμης απόδοσης που θα μπορούσαν να προωθήσουν τις μεταρρυθμίσεις στους κρίσιμους αυτούς τομείς.
Εκτροχιασμός της δημοσιονομικής διαχείρισης
Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ, το 2009 το έλλειμμα της Κεντρικής Κυβέρνησης και το χρέος παρουσίασαν ραγδαία αύξηση, υπερβαίνοντας έτσι κατά πολύ τους στόχους που είχαν τεθεί. Οι πηγές αυτής της μεγάλης απόκλισης ήταν οι εξής:
- Η υπερβολική χαλάρωση του δημοσιονομικού μηχανισμού, τόσο από την πλευρά των εσόδων, όσο και από την πλευρά των δαπανών, που οφείλεται εν μέρει στο αποτέλεσμα του ‘πολιτικού-εκλογικού’ κύκλου.
- Η συνεχής επιδείνωση, τα τελευταία έτη, της διαρθρωτικής διάστασης του δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας, όπως αυτό αντανακλάται στη συνεχή αύξηση των πρωτογενών καταναλωτικών δαπανών και τη μείωση των εσόδων ως ποσοστό του ΑΕΠ.
- Η είσοδος της οικονομίας σε φάση ύφεσης το 2009.
- Η αναθεώρηση του ΑΕΠ προς τα κάτω κατά 20 δισεκ. ευρώ περίπου.
- Ο συνυπολογισμός των χρεών των κρατικών νοσοκομείων προς προμηθευτές.
Σε ύφεση η ελληνική οικονομία, παρά την επεκτατική δημοσιονομική πολιτική
Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση από το πρώτο τρίμηνο του 2009, σύμφωνα με τα πρόσφατα αναθεωρημένα στοιχεία για το ΑΕΠ. Στο πρώτο εννιάμηνο του έτους το εγχώριο προϊόν υποχωρεί κατά 1,1% έναντι της ίδιας περιόδου το 2008, με την πτώση ανά τρίμηνο να διευρύνεται συνεχώς.
Η μείωση του ΑΕΠ οφείλεται στην κατακόρυφη πτώση των επενδύσεων και στην υποχώρηση της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών, τάσεις που διαμορφώθηκαν και από τη έντονη επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Στο διαμορφωμένο δυσμενές περιβάλλον, η παραγωγή / κύκλος εργασιών σε σημαντικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας είτε παρουσιάζει σταθεροποίηση της πτώσης που εμφανίζει από τις αρχές του 2009 (βιομη-χανία), είτε υποχωρεί σε μεγαλύτερο βαθμό (οικοδομική δραστηριότητα). Ωστόσο, μικρή ήταν η πτώση του κύκλου εργασιών στον τουρισμό τους καλοκαιρινούς μήνες, πολύ χαμηλότερη των εκτιμήσεων πριν την θερινή περίοδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ύφεση δεν περιορίζεται αισθητά από την άνοδο των δημοσίων δαπανών, οι οποίες όμως επιδεινώνουν τα δημοσιονομικά αδιέξοδα.
Περαιτέρω κλιμάκωση των πιέσεων στην αγορά εργασίας
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η εξάπλωση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία και η όξυνση των αρνητικών συνεπειών της αντανακλώνται ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε εκ νέου στο γ’ τρίμηνο του έτους, στο 9,3% από 8,9% το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο, ενώ υποχωρούσε διαχρονικά τους θερινούς μήνες, λόγω της αυξημένης εποχικής απασχόλησης. Η απασχόληση μειώνεται κατά 1,1% στο γ’ τρίμηνο και κατά 0,9% το πρώτο εννιάμηνο του έτους, για πρώτη φορά τουλάχιστον μετά το 1998.
Καθώς η παραγωγική δραστηριότητα παραμένει ιδιαίτερα αποδυναμωμένη και το οικονομικό κλίμα σε σημαντικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας επιδεινώνεται στα τέλη του 2009, δεν αναμένεται ανακοπή της ανοδικής τάσης στην ανεργία στο τελευταίο τρίμηνό του, με αποτέλεσμα το ποσοστό της για το σύνολο του έτους να διαμορφώνεται στο 9,4%.
Ανακόπτεται η πτώση του πληθωρισμού
Ύστερα από την υποχώρησή του σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα στην αρχή και στο μέσον του καλοκαιριού, ο πληθωρισμός ενισχύεται συνεχώς από τον Αύγουστο, εξαιτίας της αύξησης των τιμών σε συγκεκριμένες κατηγορίες υπηρεσιών και στα ποτά-καπνό και ειδικά το Νοέμβριο λόγω της αύξησης του κόστους μεταφορών και ειδικότερα των καύσιμων.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει το ΙΟΒΕ, στο σύνολο του πρώτου 11-μήνου του 2009 δεν ξεπερνά το 1,1%, όταν την ίδια περίοδο πέρυσι έφτανε το 4,4%. Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου, που πλέον βρίσκεται σε επίπεδα υψηλότερα αυτών στο ίδιο διάστημα του 2008 θα συμβάλλουν σε μικρή περαιτέρω ενίσχυσή του τον Δεκέμβριο, με αποτέλεσμα αυτός να διαμορφώνεται στο 1,2% για το 2009, καθώς η ανησυχία για την πορεία της ανεργίας συγκρατεί τις καταναλωτικές δαπάνες.
Ενδείξεις εκτόνωσης της ύφεσης στη διεθνή οικονομία
Η αναθέρμανση της οικονομικής δραστηριότητας, που ξεκίνησε στα τέλη του πρώτου εξαμήνου του 2009 στις ασιατικές οικονομίες, ενισχύεται το β’ εξάμηνο του έτους, ενώ παράλληλα διαχέεται μέσω της εξαγωγικής ζήτησης στις ΗΠΑ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται η πτώση του προϊόντος στις συγκεκριμένες οικονομικές περιφέρειες γεγονός που υποστηρίζει την ανάσχεση της οικονομικής κρίσης. Την πλέον καθοριστική συμβολή στην εξασθένιση της παγκόσμιας ύφεσης έχουν βέβαια τα μέτρα δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής που έχουν ληφθεί από διεθνείς οργανισμούς, εθνικές κυβερνήσεις και κεντρικά τραπεζικά ιδρύματα. Πρώτο αποτέλεσμα των μέτρων αυτών είναι η ομαλοποίηση και κατόπιν η σημαντική βελτίωση των συνθηκών στις χρηματοπιστωτικές αγορές και η άνοδος των χρηματιστηριακών δεικτών. Επιπλέον, υπό την επίδραση όλων των παραπάνω παραγόντων, οι ρυθμοί πτώσης του ΑΕΠ υποχωρούν το γ’ τρίμηνο στις μείζονες οικονομικές ζώνες, ενώ κάμψη παρουσιάζει η μείωση της παραγωγής σε σημαντικούς κλάδους.
Παρά τις θετικές εξελίξεις, η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται, αν-τανακλώντας την παραμένουσα επιφυλακτικότητα, ενώ εκτιμάται ότι θα παραμείνει σε ανοδική τροχιά και το 2010, με χαμηλότερη ταχύτητα. Από την άλλη πλευρά, η τόνωση της παραγωγικής δραστηριότητας και του διεθνούς εμπορίου ανέκοψε την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού από τα μέσα του έτους, ωστόσο η ενίσχυσή του παραμένει μέχρι και το Νοέμβριο ήπια.
http://www.kerdos.gr/Default.aspx?id=1154842&nt=103
