3 |1 |2011 07:34
Τα 10 κλειδιά του 2011
Γιατί το ελληνικό Χρηματιστήριο είναι ικανό για το καλύτερο και το χειρότερο τη νέα χρονιά - Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η πορεία τουΤο Χ.Α. είναι μια αγορά που με αντικειμενικούς όρους είναι φθηνή και άρα κρύβει ευκαιρίες, αλλά την ίδια στιγμή μπορεί να γίνει πολύ φθηνότερο μόνο και μόνο από τις εξελίξεις στο μακροοικονομικό πεδίο
Του Νίκου Καρούτζου
Για πρώτη φορά στη σύγχρονη Ιστορία κανένας αναλυτής δεν μπορεί να διατυπώσει προβλέψεις για την επόμενη χρονιά στο ελληνικό Χρηματιστήριο. Και αυτό διότι το απρόοπτο παραμονεύει για να τις ανατρέψει ανά πάσα στιγμή, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμο οικονομικό σταυροδρόμι. Το ελληνικό Χρηματιστήριο το 2011 μπορεί να αποδειχτεί θησαυρός, αλλά και… άνθρακες με το θετικό σενάριο υπό τα υφιστάμενα δεδομένα να φαντάζει περισσότερο πιθανό.
Το Χ.Α. είναι μια αγορά που με αντικειμενικούς όρους είναι φθηνή και άρα κρύβει ευκαιρίες αλλά την ίδια στιγμή μπορεί να γίνει πολύ φθηνότερο μόνο και μόνο από τις εξελίξεις στο μακροοικονομικό πεδίο.
Εξελίξεις που επηρεάζονται συνδυαστικά από πλήθος παραμέτρων, αλλά ταυτόχρονα αποτελούν πρόκληση για ανάληψη ρίσκου από τολμηρούς επενδυτές τουλάχιστον σε αυτή τη φάση. Είναι δε προφανές ότι, αν στη ζυγαριά των προσδοκιών αυξηθεί το βάρος των θετικών νέων, η διάθεση για ανάληψη ρίσκου θα αυξάνεται και κατ' επέκταση και η προοπτική καταγραφής μεγάλων υπεραξιών. Την ίδια στιγμή, δεδομένης της προεξόφλησης σε πολύ μεγάλο βαθμό ακραίων σεναρίων, αυτό που φοβίζει περισσότερο έναν επενδυτή είναι η πιθανότητα χρεοκοπίας. Και η πιθανότητα αυτή αυξομειώνεται αναλόγως των εξελίξεων.
1. Πολιτική σταθερότητα
Πρώτος και κύριος παράγοντας δημιουργίας αστάθειας είναι οι εξελίξεις στο πολιτικό σκηνικό. Η κυβέρνηση την τελευταία περίοδο δείχνει να πιέζεται έντονα από την κοινοβουλευτική ομάδα να βάλει νερό στο κρασί της σε ό,τι αφορά τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ουδείς αποκλείει ότι η πίεση θα ενταθεί την προσεχή περίοδο με νέες αποχωρήσεις ή διαγραφές βουλευτών. Από την άλλη πλευρά πληθαίνουν οι πληροφορίες που μιλούν για ενδεχόμενο κυβέρνησης συνεργασίας, γεγονός που θεωρείται ότι μπορεί να διευκολύνει τη λήψη μέτρων που έχουν συμφωνηθεί με την τρόικα των δανειστών.
Αυτό που αποτελεί όμως αστάθμητο παράγοντα στις πολιτικές εξελίξεις είναι οι κοινωνικές αντιδράσεις, που προς το παρόν δείχνουν ελεγχόμενες. Ωστόσο, η συνεχής αύξηση της ανεργίας και ο περιορισμός των εισοδημάτων αυξάνει την πιθανότητα κοινωνικής έκρηξης. Μια έκρηξης που μπορεί να πυροδοτηθεί ακόμα και από ένα τυχαίο γεγονός. Και ως τυχαίο γεγονός μπορεί να χαρακτηριστεί, για παράδειγμα, η αποκάλυψη μιας υπόθεσης κακοδιαχείρισης, που θα αυξήσει τη μήνη των πολιτών σε σχέση με τους κυβερνώντες. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, υπό τις υφιστάμενες συνθήκες οι εκλογές δεν θεωρούνται εξέλιξη που βοηθά, καθώς θα έχει ως συνέπεια τη χαλάρωση της υλοποίησης των μέτρων που έχουν συμφωνηθεί με τους δανειστές μας.
2. Ο κρίσιμος Μάρτης
Κρίσιμη περίοδος πάντως θεωρείται το πρώτο τρίμηνο του έτους. Και αυτό διότι σε αυτό το διάστημα η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει πλήθος αντιδημοφιλών μέτρων, όπως για παράδειγμα το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και η μείωση του κόστους λειτουργίας των ΔΕΚΟ. Η αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης στην υλοποίηση αποφάσεων αναμένεται να κρίνει και την εκταμίευση της νέας δόσης του δανείου τον Μάρτιο. Σε περίπτωση που όλα εξελιχθούν ομαλώς είναι προφανές ότι αυτό θα έχει θετική επίπτωση για το ελληνικό Χρηματιστήριο, καθώς φαίνεται ότι τους επόμενους μήνες το έργο της κυβέρνησης στο μέτωπο των διαρθρωτικών παρεμβάσεων θα είναι λιγότερο δύσκολο.
3. Στο βάθος… ευρωομόλογο
Βεβαίως, οι εξελίξεις στην Ελλάδα δεν μπορούν να μη σχετίζονται και με τα τεκταινόμενα στην Ευρωζώνη. Στην παρούσα φάση οι συνθήκες που επικρατούν στη ζώνη του κοινού νομίσματος δεν δείχνουν ιδιαίτερα ενθαρρυντικές. Οι διαφωνίες μεταξύ των μελών είναι συνεχείς σε μια περίοδο κατά την οποία ενισχύονται οι πιθανότητες και άλλες χώρες-μέλη, όπως η Πορτογαλία, να αναγκαστούν να προσφύγουν στον μηχανισμό στήριξης. Ενδεικτικό του κλίματος που διαμορφώνεται είναι το ότι, σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσίευσε η "Wall Street Journal", ο επικεφαλής της ΕΚΤ κ. Τρισέ προειδοποίησε ότι οι προτάσεις της Γερμανίας και της Γαλλίας για τον νέο μηχανισμό σταθερότητας θα καταστρέψουν το ευρώ. Την ίδια στιγμή ο Σλοβάκος πρωθυπουργός εξαπέλυσε έμμεσα επίθεση εναντίον Ελλάδας και Πορτογαλίας αναφέροντας ότι θα ήταν προς όφελος των δύο χωρών μακροπρόθεσμα να είναι εκτός ευρώ. Από την άλλη πλευρά, όμως, αρχίζουν να πληθαίνουν οι φωνές για την έκδοση ευρωομολόγου. Αναλυτές εκτιμούν ότι η πίεση θα αρχίσει να γίνεται εντονότερη, καθώς αναμένεται άνοδος των αποδόσεων των γερμανικών ομολόγων μόνο και μόνο από την έκδοση ομολόγων για τη χρηματοδότηση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Ε.Ε. Και αυτό διότι τα νέα ομόλογα θα είναι της ίδιας πιστοληπτικής διαβάθμισης αλλά με υψηλότερα επιτόκια παρασύροντας και τα γερμανικά. Υπό αυτές τις συνθήκες δεν αποκλείεται κυρίως οι Γερμανοί και οι Γάλλοι να βάλουν νερό στο κρασί τους και να συνεναίσουν στην έκδοση ευρωομολόγων, αφού προηγουμένως εξασφαλίσουν ότι θα έχουν τον πρώτο λόγο στην οικονομική διακυβέρνηση της Ε.Ε. και ουσιαστικά θα μπορούν να επιβάλλουν μέτρα και ποινές σε χώρες που κινούνται εκτός πλαισίου. Η έκδοση ευρωομολόγου είναι προφανές ότι θα ήταν πολύ θετική εξέλιξη για την Ελλάδα και θα είχε θετικές επιδράσεις στο Χ.Α.
4. Ο λογαριασμός του σκληρού ευρώ
Και αυτό διότι, πέραν των άλλων, μια τέτοια διαδικασία αντικατάστασης του χρέους της κάθε χώρας με ένα κεντρικό χρέος μπορεί να αποτελέσει και εργαλείο αναίμακτης αλλά και χωρίς ουσιαστικό κόστος αναδιάρθρωσης. Ενας άλλος παράγοντας που απασχολεί την Ελλάδα είναι η ισοτιμία ευρώ - δολαρίου. Το ισχυρό ευρώ, πέραν των άλλων, δυσχεραίνει την προσπάθεια εξόδου της χώρας από την κρίση, αλλά και επηρεάζει καθοριστικά την ανταγωνιστικότητά της προς τις τρίτες χώρες.
Και τούτο διότι, αν, για παράδειγμα, λόγω των μέτρων σταθεροποίησης της οικονομίας μειωθεί το κόστος παραγωγής κατά 20% σε όρους ευρώ, αυτό μπορεί να έχει ουσιαστικά οφέλη μόνο σε ό,τι αφορά την Ευρωζώνη, αν την ίδια στιγμή έχουμε ανατίμηση του ευρώ.
Δηλαδή οι ελληνικές επιχειρήσεις που προσπαθούν να εξαγάγουν σε τρίτες χώρες θα χάνουν το πλεονέκτημα της διάθεσης φθηνότερων προϊόντων όσο το ευρώ ενισχύεται σε σχέση με τα νομίσματα των χωρών όπου εξάγουν. Από την άλλη πλευρά θετική εξέλιξη θα αποτελούσε η υποτίμηση του ευρώ που θα ενίσχυσε την ανταγωνιστικότητα του συνόλου των χωρών της Ε.Ε. και πολύ περισσότερο της Ελλάδας.
Επιπλέον σε ό,τι αφορά το Χρηματιστήριο, η ανατίμηση του ευρώ καθιστά ακριβότερες τις μετοχές για τα αμερικάνικα χαρτοφυλάκια που πρέπει να πληρώσουν περισσότερα ευρώ για να αποκτήσουν μια μετοχή και άρα τις καθιστά λιγότερο ελκυστικές.
5. Κρυμμένα κέρδη εισηγμένων
Βέβαια, στο Χρηματιστήριο ρόλο παίζουν και οι επιδόσεις των εταιρειών. Και στην παρούσα φάση οι ζημίες έχουν τον πρώτο λόγο. Εκτιμάται δε ότι η φετινή χρονιά θα είναι η χειρότερη στη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού Χρηματιστηρίου από πλευράς κερδοφορίας. Και αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες. Πρώτον στην κρίση, η οποία είναι σαφές ότι επηρεάζει τα μεγέθη τους, και δεύτερον στην πρακτική των ιδίων των εταιρειών, που μη έχοντας να αναμένουν υπεραξίες εμφανίζουν κάθε πρόβλημα που κουβαλούσαν από το παρελθόν. Αν κάποιος μελετήσει τις οικονομικές καταστάσεις εννιαμήνου θα διαπιστώσει ότι μεγάλος αριθμός εταιρειών προβαίνει σε υψηλές προβλέψεις που δεν χαρακτηρίζονται από συνέχεια σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, μειώνει θεαματικά τις αξίες που προηγουμένως αποτιμούσε πάγια, ενώ δεν λείπουν και φαινόμενα όπως η αντιστροφή προβλέψεων του παρελθόντος για αναβαλλόμενη φορολογία. Ολα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να εμφανίζεται δυσμενέστερη εικόνα αλλά την ίδια στιγμή δημιουργούν τις προϋποθέσεις καλύτερων και υγιέστερων επιδόσεων τα προσεχή έτη.
Πρακτικά έχουμε μια προσπάθεια "εξυγίανσης" των οικονομικών καταστάσεων, σε βαθμό μάλιστα που να μην ήταν αναγκαίος ή που σίγουρα δεν θα γινόταν υπό άλλες συνθήκες.
Αυτό σημαίνει ότι με καλύτερο Χρηματιστήριο το 2011 θα υπάρξουν εταιρείες που θα εντυπωσιάσουν δημιουργώντας συνθήκες υπεραπόδοσης.
6. Οι αναμενόμενες χρεοκοπίες
Από την άλλη πλευρά, ουδείς μπορεί να παραγνωρίσει ότι υπάρχουν εισηγμένες επιχειρήσεις οι οποίοι βρίσκονται σε πολύ κακή οικονομική κατάσταση ή υπό κατάρρευση. Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα χειριστεί το τραπεζικό σύστημα τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Και αυτό διότι, αν η λογική είναι η παροχή στήριξης χωρίς αποτελεσματική βιώσιμη αναδιάρθρωση, τότε το πρόβλημα αυτών των εταιρειών θα μεταφερθεί και σε άλλους λόγω πρακτικών αθέμιτου ανταγωνισμού. Γιατί είναι δεδομένο ότι μια εταιρεία που βρίσκεται στο όριο της επιβίωσης θα κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να συγκεντρώσει έσοδα. Χρηματιστηριακοί αναλυτές, πάντως, θεωρούν ότι σε μεγάλο βαθμό οι προβληματικές εταιρείες είναι γνωστές και τυχόν καταρρεύσεις δεν θα προκαλέσουν ουσιαστικό πρόβλημα στην αγορά. Αυτό όμως δεν πρέπει να θεωρείται ως δεδομένο, καθώς η αγορά λειτουργεί με έλλειμμα διαφάνειας και πληροφόρησης και κατά συνέπεια ουδείς μπορεί να αποκλείσει την ύπαρξη κρυφών μεγάλων προβληματικών που δημιουργούν συστημικό κίνδυνο.
7. Το κλειδί των τραπεζών
Πάντως, το πώς θα λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις τη φετινή χρονιά θα εξαρτηθεί και από την πορεία του τραπεζικού συστήματος. Το σημείο-κλειδί για την υγεία των τραπεζών δεν είναι ούτε οι επισφάλειες που αυξάνονται ούτε η εκροή καταθετικών κεφαλαίων. Είναι οι εξελίξεις στο μακροοικονομικό πεδίο. Από τη στιγμή που θα φανεί ότι η Ελλάδα έχει προοπτική να δανειστεί από τις αγορές και ότι υλοποιεί ένα αξιόπιστο πρόγραμμα ανάκαμψης θα αρχίσει και πάλι να ανοίγει η διατραπεζική και φυσικά θα αποκτήσει κινητικότητα η αγορά ομολόγων.
Η ανάκαμψη των τιμών ομολόγων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να αποκτήσουν οι τράπεζες πρόσβαση σε ρευστότητα αλλά και να βελτιωθούν ουσιαστικά τα μεγέθη των οικονομικών καταστάσεων. Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται ότι με πρώτη την περίπτωση της ΕΤΕ έχουν γίνει προσπάθειες για κεφαλαιακή ενίσχυση. Οι προσπάθειες αυτές θωρακίζουν τις τράπεζες σε περίπτωση haircut του ελληνικού χρέους, αλλά μπορούν να λειτουργήσουν ως εργαλείο εκτίναξης των αποτιμήσεών τους, αν τα στοιχεία δείξουν έξοδο της Ελλάδας από τον φαύλο κύκλο της αδυναμίας πρόσβασης στις αγορές.
Ακόμα πάντως και η περίπτωση haircut μπορεί να αποτελέσει την τελευταία πράξη του χρηματιστηριακού δράματος των τραπεζών. Και αυτό διότι τότε θα διαπιστώσουν ποιες τράπεζες μπορούν να αντεπεξέλθουν σε ακραία σενάρια, αλλά και όσες δεν τα καταφέρουν θα έχουν το μαξιλάρι των 10 δισ. ευρώ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Σε κάθε περίπτωση είναι δεδομένο πως η αβεβαιότητα είναι εκείνη που δημιουργεί προβλήματα στο Χρηματιστήριο, ενώ μετά από γεγονότα ακόμα και εντόνως αρνητικά υπάρχει εκτόνωση στον πάτο του βαρελιού και δημιουργείται η προοπτική ανάκαμψης.
8. Το διεθνές κλίμα
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ενδεχόμενο συγκέντρωσης των τραπεζών δύσκολα θα λειτουργούσε θετικά για το Χρηματιστήριο εφόσον δεν υπάρξει ορατότητα στο μακροοικονομικό πεδίο. Και αυτό διότι είναι σαφές ότι θα απαιτηθούν μεγάλες αυξήσεις κεφαλαίου, ειδικά αν ληφθεί υπ' όψιν ότι ορισμένες τράπεζες πέραν των άλλων είναι δέσμιες της κεφαλαιακής ενίσχυσης που έχουν λάβει μέσω των προνομιούχων μετοχών από το Δημόσιο αλλά και των εγγυήσεων του Δημοσίου για άντληση χρηματοδότησης.
Σημειωτέον ότι για την υλοποίηση μεγάλων αυξήσεων κεφαλαίου απαιτείται πέραν της μακροοικονομικής προοπτικής και θετικό διεθνές κλίμα. Στην παρούσα φάση οι συνθήκες είναι ευνοϊκές και οι εκτιμήσεις συγκλίνουν ότι το 2011 θα είναι μια θετική χρονιά για τις διεθνείς αγορές.
9. Οι απαιτήσεις των ξένων επενδυτών
Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχουν και περισσότερα διαθέσιμα κεφάλαια για επενδύσεις αλλά και εντονότερη διάθεση από τους μεγάλους επενδυτές για ανάληψη ρίσκου. Η διάθεση αυτή αποτυπώνεται ήδη με την παρουσία distress funds στην ελληνική αγορά. Τα χαρτοφυλάκια αυτά αναζητούν περιπτώσεις εταιρειών που μπορούν να αξιοποιηθούν αλλά ακόμα κινούνται επιφυλακτικά αναμένοντας νέα επιδείνωση των μεγεθών των εταιρειών. Παράλληλα οι ξένοι επενδυτές γενικότερα προβληματίζονται από την υψηλή φορολογία στα διανεμόμενα κέρδη. Μάλιστα κάποιοι απειλούν ότι δεν πρόκειται να κάνουν επένδυση στην Ελλάδα αν δεν αλλάξει το καθεστώς φορολόγησης με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο.
Αυτό θεωρείται πλέον πολύ πιθανό, γεγονός που θα διευκολύνει και τη διενέργεια μεγάλων επενδύσεων. Στο σκέλος αυτό, παρά την προώθηση του fast track, η κυβέρνηση δεν έχει ακόμα επιδείξει ουσιαστικά αποτελέσματα, ενώ έχει χρεωθεί και το ναυάγιο της επένδυσης στον Αστακό.
Γενικότερα, πάντως, ζητούμενο από τους ξένους επενδυτές είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος πιο ευνοϊκού για τις επιχειρήσεις. Και πέρα από τη φορολογία υπάρχουν ζητήματα που σχετίζονται με τη γραφειοκρατία και τη διαφθορά, τα οποία δεν έχουν επιλυθεί παρά τις όποιες νομοθετικές παρεμβάσεις έχουν γίνει.
10. Αποκρατικοποιήσεις με… εκπλήξεις
Τέλος, μια σημαντική παράμετρος που θα επηρεάσει σημαντικά την πορεία του Χρηματιστηρίου είναι οι εξελίξεις στο μέτωπο των αποκρατικοποιήσεων. Η κυβέρνηση κλείνει το 2010 χωρίς να έχει να επιδείξει κάτι ουσιαστικό προς την κατεύθυνση αυτή, παρά τα όσα είχε εξαγγείλει την προηγούμενη χρονιά. Πλέον ο στόχος είναι η άντληση 7 δισ. ευρώ μέχρι το 2013 με την έμφαση να δίνεται στην ακίνητη περιουσία. Το φετινό πρόγραμμα που έχει ανακοινωθεί δείχνει άτολμο και δύσκολα πλην ίσως του τραπεζικού κλάδου λόγω Τ.Τ. μπορεί να κινητοποιήσει ουσιαστικά την αγορά. Παρ' όλα αυτά πληροφορίες αναφέρουν ότι ασκείται πίεση από την τρόικα για γρήγορες κινήσεις σε εταιρείες που δεν αναφέρονται στον προϋπολογισμό. Και σε αυτές περιλαμβάνονται οι ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΟΠΑΠ αλλά και τα ΕΛΠΕ όπου πλέον ο όμιλος Λάτση με αγορές μετοχών μέσω του Χ.Α. ξεπέρασε το 40%.
Η αύξηση της κινητικότητας στο σκέλος των αποκρατικοποιήσεων μπορεί να λειτουργήσει θετικά για το Χρηματιστήριο για δύο λόγους. Πρώτον ενισχύει τις προσδοκίες και άρα τη ροή κεφαλαίων και δεύτερον βάζει στο παιγνίδι της ελληνικής αγοράς του μεγάλους οίκους. Οι διεθνείς οίκοι είναι δεδομένο ότι ενδιαφέρονται να πάρουν δουλειές που σχετίζονται με παροχή συμβουλών και αναδοχές και όταν τις αναλάβουν τις υποστηρίζουν. Και αυτό διότι έχουν συμφέρον να επιτύχουν οι δουλειές που αναλαμβάνουν. Για την επιτυχία χρειάζεται καλό χρηματιστηριακό κλίμα και αυτό μπορεί ένας ισχυρός παίκτης να το διαμορφώσει κατευθύνοντας ανάλογα τους πελάτες του, όπως έχει δείξει κατ' επανάληψη η εμπειρία του παρελθόντος.
http://www.axiaplus.gr/Default.aspx?id= ... 108&lang=1
