Συγχωνεύσεις και εξαγορές με το πιστόλι στον κρόταφο


(Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Η ΑΞΙΑ", 03-09-2011)



Του Νίκου Καρούτζου


Σε αναγκαστικές συγχωνεύσεις και εξαγορές σπρώχνουν τις εγχώριες εισηγμένες οι ισχυρές αναταράξεις της ελληνικής οικονομίας και η συνεπακόλουθη χρηματοοικονομική ασφυξία. Η συμφωνία συγχώνευσης Alpha-Eurobank, που θα ήταν άνευ ουσίας στην περίπτωση που δεν εξασφαλιζόταν η χρηματοδότηση του Κατάρ, φαίνεται να αποτελεί το νέο μοντέλο εξαγορών και συγχωνεύσεων στην Ελλάδα.


Ουσιαστικά δηλαδή οι ελληνικές επιχειρήσεις αναζητούν κεφάλαια είτε με στόχο να επιβιώσουν είτε για να πάρουν κεφάλι έναντι του ανταγωνισμού που καταρρέει. Ταυτόχρονα, στόχος είναι και η εξοικονόμηση κεφαλαίων από τις συνέργειες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις συζητήσεις Vodafone και Wind, όπου είναι προφανές ότι, αν καταλήξουν θετικά, θα υπάρχει όφελος σε σχέση με το τίμημα που θα χρειαστεί να καταβάλουν για την ανανέωση των αδειών χρήσης φάσματος. Πέραν τούτου, βέβαια, ουδείς μπορεί να παραγνωρίσει και τις συνέργειες, τόσο σε επίπεδο κινητής όσο και σταθερής τηλεφωνίας.


Η πολιτικής της αυτόνομης ανάπτυξης που διαφήμιζαν στο παρελθόν οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις εγκαταλείπεται, καθώς πλέον το ζήτημα δεν είναι η ενίσχυση των κερδών αλλά η έξοδος από την κρίση με τις κατά το δυνατόν λιγότερες απώλειες.
Η πλειονότητα των εισηγμένων εταιρειών διαπιστώνει, έστω και καθυστερημένα, ότι η πιστωτική ασφυξία όχι μόνο περιορίζει τα περιθώρια ανάπτυξης, αλλά ταυτόχρονα προκαλεί σοβαρούς κινδύνους επιβίωσης.

Η συρρίκνωση

Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατεί ότι τα αποτελέσματα εξαμήνου δείχνουν μεγάλο αριθμό εισηγμένων να αδυνατεί να ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις ή και να έχει ανάγκη άμεσης κεφαλαιακής ενίσχυσης.


Επιπλέον η κατάρρευση των κεφαλαιοποιήσεων των μετοχών έχει οδηγήσει σε συρρίκνωση του αριθμού των εταιρειών που θα μπορούσαν στο μέλλον να απασχολήσουν τα διεθνή θεσμικά χαρτοφυλάκια, τα οποία ήταν και οι ουσιαστικοί αιμοδότες της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς κατά τα τελευταία χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια σοβαρής χρηματοδότησης ακόμα και αν βελτιωθεί το κλίμα για την ελληνική οικονομία.


Οι ξένοι αναλυτές μπορεί σε αυτή τη φάση να προτάσσουν το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, αλλά σε ανύποπτο χρόνο έχουν αρχίσει να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου περιθωριοποίησης στις εταιρείες των οποίων η κεφαλαιοποίηση έχει σημειώσει δραματική υποχώρηση και βρίσκεται σε επίπεδα κατώτερα των 200 εκατ. ευρώ


Επισημαίνουν μάλιστα την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων από όσους πραγματικά ενδιαφέρονται να υπάρχουν χρηματιστηριακά αλλά και επιχειρηματικά στο προσεχές μέλλον.

Βουλιάζουν στα χρέη

Η οικονομική πραγματικότητα, δε, είναι τόσο δυσάρεστη που δεν επιτρέπει σε πλήθος ιδιοκτητών εισηγμένων εταιρειών την πολυτέλεια της αυτονομίας.
Η χαμηλή έως μηδενική πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση, σε συνδυασμό με την κάθετη υποχώρηση της ζήτησης και τον υψηλό τραπεζικό δανεισμό, έχουν οδηγήσει αρκετές εταιρείες σε απόσταση αναπνοής από την κατάρρευση.


Και πέραν των όσων εμφανίζονται εκ πρώτης όψεως στις οικονομικές καταστάσεις εξαμήνου είναι σαφές πως υπάρχουν αρκετές εισηγμένες εταιρείες, ακόμα και μεγάλου μεγέθους, που αδυνατούν πέρα από τις δανεικές να εκπληρώσουν και τις φορολογικές και ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάσταση των εισηγμένων επιβαρύνθηκε και από τις συνεχείς έκτακτες εισφορές, οι οποίες είχαν αρνητικές συνέπειες στο κεφάλαιο κίνησης και κατέστησαν δυσχερέστερη την ταμειακή διαχείριση. Στη χαοτική κατάσταση που διαμορφώνεται θα πρέπει να συνυπολογιστεί και η αδυναμία του Δημοσίου να εκπληρώσει τις οφειλές του ή η πληρωμή οφειλών σε ομόλογα, η προεξόφληση των οποίων προκάλεσε απρόβλεπτες ζημίες.
Επιπλέον η πτώση των εσόδων δημιουργεί την ανάγκη για περικοπές προσωπικού, οι οποίες προσθέτουν ένα κόστος που δεν είχε προϋπολογιστεί λόγω των αποζημιώσεων που υποχρεωτικά καταβάλλονται.

Ο φαύλος κύκλος

Πέραν των τραπεζικών υποχρεώσεων όμως υπάρχουν και οι υποχρεώσεις προς τους προμηθευτές, που φαίνεται πως και σε αυτό τον τομέα υφίστανται σοβαρά προβλήματα, τα οποία δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο.


Οι τράπεζες από την πλευρά τους είναι σαφές ότι δεν επιθυμούν να καταρρεύσουν επιχειρήσεις τις οποίες έχουν δανείσει. Από την άλλη πλευρά όμως δεν αποφασίζουν να τις αναχρηματοδοτήσουν με ευνοϊκότερους όρους αν προηγουμένως οι επιχειρήσεις δεν προχωρήσουν σε συγκεκριμένες κινήσεις. Ετσι, έχουμε το φαινόμενο να έχουν γυρίσει μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις σε βραχυπρόθεσμες, οι επιχειρήσεις να πληρώνουν υψηλότερους τόκους και η χρηματοοικονομική τους εικόνα να επιδεινώνεται καθημερινά.
Οι τραπεζίτες πάντως σε καμία περίπτωση στην παρούσα φάση δεν σκέφτονται να εφαρμόσουν πολιτικές του παρελθόντος όταν μετοχοποιούσαν χρέη με την προσδοκία της χρηματιστηριακής υπεραξίας. Και αυτό διότι σήμερα και η χαμηλή ρευστότητα δεν επιτρέπει τέτοιες πολυτέλειες, αλλά και δεν διαφαίνεται προοπτική υπεραξίας από τέτοιες κινήσεις.
Ετσι, πιέζουν τις επιχειρήσεις για αναδιάρθρωση με πώληση παγίων και περικοπές στο κόστος λειτουργίας, αλλά και πώληση ή αναστολή δραστηριοτήτων. Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι στην παρούσα φάση οι αγοραστές είναι μειοψηφία και δεν πληρώνουν ικανοποιητικά τιμήματα.

Οι υγιείς και οι… πονηροί

Βέβαια υπάρχει και ο τρίτος δρόμος. Των επιχειρηματικών συμπράξεων με υγιείς επιχειρήσεις. Και τέτοιες επιχειρήσεις υπάρχουν αυτή τη στιγμή. Και είναι εταιρείες που δεν έκαναν μεγάλα ανοίγματα στο παρελθόν και έχουν νοικοκυρεμένα χρηματοοικονομικά. Οσο κι αν φαίνεται περίεργο, οι τράπεζες είναι πιο εύκολο να χρηματοδοτήσουν τέτοιες επιχειρήσεις για να εξαγοράσουν άλλες προβληματικές εταιρείες τις οποίες έχουν δανείσει, αφού, μέσω αυτής της διαδικασίας, θεωρούν ότι μπορούν να ελπίζουν σε ομαλή αποπληρωμή των δανείων που έχουν χορηγήσει. Σε ακραίες βέβαια περιπτώσεις υπάρχουν και τα distress funds, όπου εκεί οι τράπεζες θα πάρουν ένα μικρό κομμάτι των δανείων και θα απαλλαγούν από το πρόβλημα της συνολικής επισφάλειας.
Και εκεί όμως η κατάσταση είναι περιπεπλεγμένη και δεν απουσιάζουν και οι συνήθεις, αλλά με άλλες μορφές, ελληνικές πρακτικές. Ποιες είναι αυτές; Ελληνικά κεφάλαια προχωρούν στην ίδρυση distress funds στο εξωτερικό. Τα funds αυτά εμφανίζονται ως ενδιαφερόμενα συνήθως να αγοράσουν με discount δάνεια υπερχρεωμένων ελληνικών εταιρειών. Προσεγγίζουν τις τράπεζες και προσπαθούν να διαπραγματευτούν λύσεις.


Αυτό φαίνεται έως εδώ ορθή πρακτική. Μόνο που τα distress funds αυτά δεν αποτελούν τίποτα άλλο από οχήματα βασικών μετόχων που ουσιαστικά, χρησιμοποιώντας προσωπική τους περιουσία που αποκρύπτουν από τις τράπεζες, θέλουν να μειώσουν τον δανεισμό των εταιρειών τους αλλά και να διατηρήσουν τον απόλυτο έλεγχο χωρίς να φαίνονται. Ουσιαστικά πρόκειται για μια πρακτική που αγγίζει τα όρια της απάτης προς τις τράπεζες οι οποίες είναι πολύ καχύποπτες.

Οι πιέσεις φέρνουν αναδιάταξη

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κλάδος που αυτή τη στιγμή δέχεται τεράστιες πιέσεις είναι αυτός του εμπορίου. Και αυτό διότι η κρίση στο εμπόριο έχει ουσιαστικά ξεκινήσει από τα τέλη του 2008, ενώ την ίδια στιγμή ξένες αλυσίδες που έχουν εισέλθει στην αγορά ασκούν επιθετική πολιτική δημιουργώντας μεγαλύτερα προβλήματα. Τα προβλήματα όμως αγγίζουν και τις ίδιες. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, ο όμιλος Saturn Media Markt έχει ουσιαστικά αναστείλει το πρόγραμμα ανάπτυξής του στην Ελλάδα, ενώ ασκεί ασφυκτικές πιέσεις στους ιδιοκτήτες καταστημάτων που έχει ενοικιάσει για μείωση ενοικίων και σύνδεσή τους με τον τζίρο που πραγματοποιεί.


Από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ είναι σαφής η κατακρήμνιση της αγοράς αυτοκινήτου, της ένδυσης και της υπόδησης, καθώς και των επίπλων και των ηλεκτρικών ειδών. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σοβαρές πιέσεις ασκούνται και στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων, τα οποία αποτελούν το τελευταίο οχυρό σε περιόδους κάμψης των εισοδημάτων.
Το μόνο κομμάτι του εμπορίου που αρχικά έδειξε να μην επηρεάζεται από την κρίση ήταν τα φάρμακα-καλλυντικά, αλλά πλέον είναι εμφανής και εκεί η πίεση λόγω της μείωσης των τιμών σημαντικού αριθμού φαρμάκων που αποφάσισε το υπουργείο Υγείας.
Σημαντικά είναι επίσης τα προβλήματα των εταιρειών που εμπλέκονται σε όλο το φάσμα της οικοδομικής δραστηριότητας. Βιομηχανικές εταιρείες του μεταλλουργικού κλάδου αλλά και εμπορικές αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρά προβλήματα, ενώ σε ισχυρή πίεση βρίσκονται εταιρείες ακίνητης περιουσίας.


Οι εταιρείες διαχείρισης ακινήτων μάλιστα βρίσκονται κυριολεκτικά στον "αέρα" από τις νομοθετικές ρυθμίσεις της κυβέρνησης, που δίνουν τη δυνατότητα στους ενοικιαστές εμπορικών χώρων να σπάσουν αζημίως πολύχρονες συμβάσεις που έχουν υπογράψει.
Σε ό,τι αφορά τον βιομηχανικό κλάδο, χαρακτηριστική περίπτωση εταιρείας που οδηγήθηκε αναγκαστικά σε εξαγορά προκειμένου να διασωθεί είναι η Fulgor, που πέρασε στον έλεγχο της Ελληνικά Καλώδια, θυγατρική της Βιοχάλκο, με την οποία επί χρόνια ήταν ανταγωνιστές.
Βεβαίως η κρίση δίνει τη δυνατότητα στις ισχυρές εταιρείες να ξεχωρίσουν. Και είναι προφανές ότι αυτές θα είναι οι αγοραστές στην παρούσα συγκυρία, όπως επίσης και ξένες πολυεθνικές που θέλουν να τοποθετηθούν γρήγορα και με συμφέροντες όρους στην αγορά…

H Huawei και η… Henkel

Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Huawei, που βρίσκεται σε προχωρημένες διαπραγματεύσεις για την εξαγορά της Intracom Telecom, με προφανή στόχο να αποκτήσει καλύτερη πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά.


Από την άλλη, πολυεθνικές με παρουσία στην Ελλάδα και συμμετοχή σε εισηγμένες βρίσκουν την ευκαιρία να αγοράσουν τις μετοχές της μειοψηφίας σε χαμηλές τιμές σε σχέση με το παρελθόν, εμφανιζόμενες να προσφέρουν και υψηλό premium, όπως συνέβη με την περίπτωση της δημόσιας πρότασης της Henkel για την απόκτηση της Rilken.


Υπό τις συνθήκες που διαμορφώνονται, είναι προφανές ότι οδηγούμαστε σε ολοκληρωτική αναδιάταξη του επιχειρηματικού χάρτη, με νέους παίκτες στο παιγνίδι και τους ισχυρούς να βρίσκουν την ευκαιρία να γίνουν ισχυρότεροι μέσα από την κρίση.
http://www.axiaplus.gr/Default.aspx?id= ... 108&lang=1